Pryszczyca — czy zagraża psu i kotu?

Pryszczyca — czy zagraża psu i kotu?
11-02-2025

Pryszczyca, opisywana już w XVI wieku, jest zakaźną i wysoce zaraźliwą chorobą wirusową występująca u domowych i dzikich zwierząt parzystokopytnych, czyli takich, które posiadają dwa palce — trzeci i czwarty — zakończone racicami.

Spis treści:

1. Pryszczyca — co to za choroba?

2. Pryszczyca — jaką drogą jest przenoszona?

3. Czy człowiek oraz zwierzęta towarzyszące (pies i kot) chorują na pryszczycę?

4. Pryszczyca — bardzo zakaźna choroba

5. Wirus pryszczycy odporny na czynniki środowiskowe

6. Patogeneza pryszczycy u bydła, świń, owiec i kóz

7. Czy na pryszczycę chorują inne gatunki?

8. Przepisy dotyczące pryszczycy

Mokra karma weterynaryjna dla psa

Pryszczyca — co to za choroba?

Chorobę wywołuje wirus pryszczycy — Aphtovirus z rodziny Picornaviride, należący do RNA wirusów. W Europie choroba pojawia się cyklicznie: we Włoszech (1993), Grecji (1994), Wielkiej Brytanii (2001 i 2007), Irlandii, Francji, Holandii (2001) i Bułgarii (2011). W Polsce poprzednio stwierdzono ogniska pryszczycy w 1971 roku. 

Pryszczyca — jaką drogą jest przenoszona?

Do zakażenia dochodzi głównie drogą oddechową i pokarmową. Możliwe są również zakażenia w wyniku przeniknięcia wirusa przez uszkodzoną skórę — tzw. zakażenia przyranne, przez błony śluzowe, przez kontakt bezpośredni, oraz w wyniku przeniesienia mechanicznego wirusa za pośrednictwem ludzi i zwierząt.

Pryszczyca — czy zagraża psu i kotu? Występuje u zwierząt parzystkokopytnych. Krowy pasące się na pastwisku. W prawym górnym rogu logotyp sklepu pupilkarma - polskiego producenta karmy dla psów i kotów.

Czy człowiek oraz zwierzęta towarzyszące (pies i kot) chorują na pryszczycę?

Człowiek lub zwierzę towarzyszące  nie jest wektorem/rezerwuarem wirusa —  wirus odbywa  jedynie ,,podróż’’ na powierzchni człowieka lub zwierzęcia. Czasami jednak ludzie zarażają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, jak również spożywając mięso, mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne pochodzące od zakażonego zwierzęcia, ale przechodzą tę chorobę łagodnie.

Ważny jest fakt, że karma dla psa lub karma dla kota dobrej jakości z pewnością nie zawiera w sobie skażonego mięsa. Do obiegu dopuszczane są bowiem wyłącznie produkty przebadane i certyfikowane pod względem bezpieczeństwa do spożycia. Pupil jest więc bezpieczny, jeśli dostaje posiłki od dobrego producenta.

Mokra karma weterynaryjna dla kota

Pryszczyca — bardzo zakaźną chorobą

Zakażone zwierzę wydala ogromne ilości wirusa z mlekiem, kałem, moczem i wydychanym powietrzem, już na 24 do 48 godzin przed powstaniem pęcherzy, co sprzyja rozprzestrzenieniu się wirusa. Wirus z wiatrem może przenosić się na odległość do 10 kilometrów.

Wirus pryszczyce odporny na czynniki środowiskowe

Wirus wykazuje wysoką odporność na czynniki środowiskowe, fizyczne i chemiczne. W środowisku wirus może przetrwać w przybliżeniu:

  • 50 dni w wodzie
  • 74 dni na pastwisku
  • do 200 dni w glebie
  • 35 dni na kartonie, drewnie lub metalu zanieczyszczonym tkanką
  • 2 tygodnie na wełnie
  • 4 tygodnie na sierści
  • 13 tygodni na butach

 W żywności:  

  • 56 dni w kiełbasie
  • 183 dni w szynce
  • 190 dni w bekonie
  • 45 dni w mleku i maśle
  • do 2 lat w mleku w proszku

Wirus nie posiada otoczki lipidowej, jest wrażliwy na środki dezynfekcyjne kwasowe i zasadowe, ale nie jest wrażliwy na alkohol.

Pryszczyca — czy zagraża psu i kotu? Bardzo zakaźna choroba. Na zdjęciu widoczna jest trójwymiarowa ilustracja wirusa, przypominająca koronawirusa lub inny patogen o kulistym kształcie z wypustkami na powierzchni. Wirus jest w kolorze fioletowo-różowym, a wokół niego znajdują się czerwone krwinki, co sugeruje, że obraz przedstawia wizualizację infekcji wirusowej w organizmie. W prawym górnym rogu logotyp sklepu pupilkarma - polskiego producenta karmy dla psów i kotów.

Patogeneza pryszczycy u bydła, świń, owiec i kóz

Patogeneza pryszczycy została najlepiej poznana u bydła i świń. Pierwotnym miejscem namnażania się wirusa u bydła jest błona śluzowa gardła i płuc, skąd wraz z krwią, zarazek rozprzestrzenia się do jamy ustnej i kończyn. Wirus namnaża się ponownie w warstwie kolczystej komórek naskórka, powodując charakterystyczne zmiany skórne — pęcherze. Po upływie okresu inkubacji, trwającego 2-14 dni, występują pierwsze objawy kliniczne w postaci gorączki i pęcherzy na kończynach, koronkach racic, języku. Pęcherze pękają w czasie 24 godzin od uformowania, przechodząc w owrzodzenia.

Do zakażenia u świń zwykle dochodzi drogą pokarmową za pośrednictwem paszy zawierającej wirusy, ale możliwe są również inne drogi zakażeni — takie jak opisane u bydła.  Po okresie inkubacji (2-14 dni) pojawia się  niewielka gorączka i kulawizny, pęcherze występują głównie na kończynach. 

U owiec i kóz objawy są bardzo słabo wyrażone  i mogą pozostać niezauważone, dlatego te gatunki są rezerwuarem, z którego wirus rozprzestrzenia się na inne gatunki.

Czy na pryszczycę chorują inne gatunki?

W warunkach laboratoryjnych wykazano możliwość zakażenia ryb i ptaków, ale, co należy bardzo wyraźnie podkreślić, zakażenie takie nie występuje w warunkach naturalnych.

Owady jako wektory nie mają znaczenia w rozprzestrzenianiu się wirusa.

Przepisy dotyczące pryszczycy

W Polsce pryszczyca jest chorobą podlegającą urzędowemu zwalczaniu na mocy ustawy z 11. 03. 2004 o ,,Ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych’’. Na teranie Unii Europejskiej obowiązuje zakaz szczepień przeciwko pryszczycy, ponieważ niemożliwe jest odróżnienie zwierząt szczepionych od nosicieli wirusa i zwierząt w okresie inkubacji choroby. Nosiciel to zakażone bezobjawowo zwierzę, od którego możliwe jest wyizolowanie żywego wirusa z materiału pobranego z gardła co najmniej 28 dni po zakażeniu.  W ściśle określonych przepisami przypadkach dozwolone są szczepienia interwencyjne.

 

Więcej o pryszczycy przeczytasz w innym artykule:

Pryszczyca u zwierząt — co musisz wiedzieć?

O autorze
Dr hab. Piotr Sławuta
profesor UPWR, lekarz weterynarii, specjalista chorób psów i kotów, konsultant Pupil Instytutu Żywienia Zwierząt
Podziel się na:
Powrót

Komentarze

Dodaj komentarz
Komentarz
Podpis
Adres e-mail
Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany
Zatwierdź