Aminokwasy w diecie psa

Aminokwasy to podstawowy budulec białek, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Część aminokwasów musi zostać bezwzględnie dostarczona w pokarmie.

Spis treści:

1. Białka i aminokwasy w diecie psa

2. Lizyna w diecie psa

3. Metionina w diecie psa

4. Tryptofan w diecie psa

5. Aminokwasy o rozgałęzionym łańcuchu

6. Suplementacja aminokwasów a choroby

Białka i aminokwasy w diecie psa

Białka są niezbędnym składnikiem diety psów, pełniąc jednocześnie wiele funkcji w organizmie zwierzęcia:

• są podstawowym składnikiem budulcowym całego ciała, jak i pojedynczych komórek,
• biorą udział w reakcjach immunologicznych, gdyż budują przeciwciała, które wiążą się z obcymi cząsteczkami, takimi jak wirusy i bakterie,
• formują enzymy, które umożliwiają zachodzenie reakcji chemicznych,
• pełnią rolę przekaźników np. hormony, które sygnalizują rozpoczęcie i zakończenie różnych procesów biologicznych,
• odpowiadają za transport różnych substancji np. tlenu – hemoglobina, żelaza – ferrytyna,
• dostarczają od 5 do 15% energii w postaci glukogennych aminokwasów

Białka zbudowane są z 22 mniejszych struktur zwanych aminokwasami – organicznych związków węgla, tlenu i azotu. Niektóre z nich trafiają do organizmu psa wraz z pożywieniem, a inne są syntezowane w organizmie.

Psy potrafią syntezować 12 aminokwasów. Te aminokwasy, których organizm psa nie jest w stanie sam syntezować noszą miano aminokwasów egzogennych i są to:

• histydyna
• metionina
• fenyloalanina
• izoleucyna
• leucyna
• tryptofan
• arginina
• walina
• lizyna
• treonina

Bez aminokwasów egzogennych nie byłaby możliwa w organizmie psa synteza niezbędnych do życia białek. W przypadku ich niedoboru u szczeniąt dochodzi zwykle do zahamowania rozwoju, a u dorosłych psów do zaburzeń wielu ważnych funkcji organizmu np. usuwania toksycznych produktów przemian azotowych bądź syntezy hemoglobiny. Naturalnym źródłem białka pokarmowego o wysokiej wartości biologicznej są m.in. jaja, mięso, ryby, kazeina.

W literaturze spotkać się można z określeniem aminokwasów limitujących – są to takie aminokwasy, które występują w wyjściowych surowcach w tak małych ilościach, że bez dodatkowego ich suplementowania dochodzi do ich niedoboru, a są to: lizyna, metionina i tryptofan.

Lizyna w diecie psa

Lizyna to podstawowy budulec wielu białek, jak również prekursor hydroksylizyny i karnityny. W wyniku intensywnego suszenia ziaren zbóż dochodzi do reakcji, w której wykorzystanie lizyny w organizmie psa staje się niemożliwe. Zatem w przypadku suchych karm niskobiałkowych, opartych na wysokiej zawartości ziaren roślinnych może dojść do niedoboru lizyny w organizmie psa. Właśnie z tego powodu, w przypadku diet wegetariańskich dla psów, wymagane jest suplementowanie lizyny.

Niedobory lizyny występują zwykle u młodych psów w okresie wzrostu, a objawami towarzyszącymi jest spadek apetytu oraz obniżenie masy ciała. Nadmiar lizyny może wywołać aminoacydurię – zwiększone stężenie aminokwasów w moczu.

Zalecana minimalna dawka lizyny według FEDIAF (2012) w pokarmie dla szczeniąt powyżej 14. tygodnia życia powinna wynosić 1,75 g/1000 kcal.

Metionina w diecie psa

Metionina jest jedynym siarkowym aminokwasem egzogennym, a jej niedobór może prowadzić do zaburzeń replikacji komórek oraz syntezy fosfolipidów. Metionina łącząc się z seryną tworzy drugi aminokwas siarkowy – cystynę, która jest głównym składnikiem białek włosów i elementem strukturalnym glutationu.

Zwiększone zapotrzebowanie na obydwa aminokwasy występuje przede wszystkim u młodych, rosnących psów. W przypadku niedoborów dochodzi u zwierząt do spowolnienia tempa wzrostu, spadku masy ciała, zapalenia skóry ze strupami, zmian martwicowych, hiperkeratozy opuszek palcowych, śródręcza, śródstopia oraz owrzodzenia nabłonka.

Zalecana minimalna dawka metioniny i cysteiny według FEDIAF (2012) w pokarmie dla szczeniąt powyżej 14. tygodnia życia powinna wynosić 1,33 g/1000 kcal.

Tryptofan w diecie psa

Tryptofan to aminokwas wykorzystywany do syntezy licznych białek oraz prekursor takich neuroprzekaźników, jak serotonina czy melatonina. Tryptofan jest również prekursorem niacyny u psów. W przewodzie pokarmowym aminokwas ten ulega rozkładowi przez mikroflorę do indolu i skatolu – związki te odpowiadają za charakterystyczną woń kału.

Ponieważ tryptofan jest prekursorem serotoniny, która wpływa na zachowanie zwierząt, to jego suplementacja może zmniejszyć agresję u psów. Według niektórych badań nie ma jednak związku pomiędzy stężeniem serotoniny w surowicy krwi psów, a ich reakcją na sytuacje stresowe.

Zalecana minimalna dawka tryptofanu według FEDIAF (2012) w pokarmie dla szczeniąt powyżej 14. tygodnia życia powinna wynosić 0,53 g/1000 kcal.

Aminokwasy o rozgałęzionym łańcuchu

Zarówno leucyna, izoleucyna, jak i walina należą do aminokwasów o rozgałęzionym łańcuchu. W badaniach u ludzi dowiedziono, że dodatek tych aminokwasów w diecie przedłuża życie pacjentów onkologicznych.

Z uwagi na to, że organizm nie jest w stanie sam syntetyzować tych aminokwasów ich ostateczna ilość zależy od podaży w karmie.

Leucyna, izoleucyna oraz walina pobudzają syntezę białek oraz spowalniają ich rozpad w mięśniach. Aminokwasy te sprzyjają rozwojowi beztłuszczowej masy ciała, a także przeciwdziałają utracie masy mięśniowej u zwierząt cierpiących na nowotwory.

Zalecana minimalna dawka leucyny według FEDIAF (2012) w pokarmie dla szczeniąt powyżej 14. tygodnia życia powinna wynosić 2,0 g/1000 kcal; izoleucyny 1,25 g/1000 kcal, a waliny 1,4 g/1000 kcal.

Suplementacja aminokwasów a choroby

Suplementacja aminokwasów może być potrzebna w przypadków psów, które cierpią na choroby skutkujące zaburzeniami metabolizmu aminokwasów.

Ciężko chore psy mogę wykazywać znacznie niższe stężenie alaniny, argininy, cytruliny, metioniny, proliny i seryny w osoczu krwi. Z kolei psy z enteropatią białkogubną mają obniżone stężenie tryptofanu. Suplementacja aminokwasów u psów z przewlekłą chorobą nerek może spowodować zwiększenie masy ciała i wzrost stężenia albumin w surowicy krwi, jednocześnie może utrudniać obniżenie stężenia mocznika we krwi i ograniczenie białkomoczu.

Bibliografia:

D. Grandjean, Podstawowe wiadomości o składnikach pokarmowych oraz ich roli w funkcjonowaniu organizmy psów i kotów, Aniwa Publishing, Paryż 2006.

A. Kurosad, K. Kung, Składniki pokarmowe, w: M. Ceregrzyn, R. Lechowski, B. Barszczewska, Podstawy żywienia psów i kotów. Podręcznik dla lekarzy i studentów weterynarii, wyd. edra Urban&Partner, Wrocław 2019.

A. Mirowski, Suplementacja aminokwasów w żywieniu psów i kotów, „Życie weterynaryjne”, 2021/96.