Biegunka u kota — jakie są przyczyny i jak mu pomóc?

Rozwolnienie u kota to objaw, który towarzyszyć może bardzo wielu chorobom. Niektóre z nich mogą prowadzić do szczególnie groźnej — ostrej biegunki. 

Spis treści:

1. Czym jest biegunka u kota? 

2. Osmotyczna biegunka u kota

3. Sekrecyjna biegunka u kota

4. Wysiękowa biegunka u kota

5.  Biegunka u kota na skutek zaburzenia motoryki jelit

6. Rodzaje biegunki u kota

7. Biegunka u kota – przyczyny

8. Błędy w karmieniu

9. Wirusowa biegunka u kota

10. Bakteryjna biegunka u kota

11. Zespół złego trawienia i wchłaniania

12. Zapalenie jelita cienkiego u kota

13. Zapalenie jelita grubego u kota

14. Nieswoiste zapalanie jelit – IBD u kota

15. Inwazje pasożytnicze

16. Zatrucie pokarmowe

17. Biegunka u kota – przyczyny spoza układu pokarmowego

18. Rozwolnienie u kota – leczenie

19. Karma dla kota z biegunką

Czym jest biegunka u kota?

Biegunka u kota to stan chorobowy w wyniku którego kot oddaje często płynne bądź półpłynne stolce o nieuformowanej konsystencji. Biegunka sama w sobie nie jest jednak chorobą, a objawem infekcji przewodu pokarmowego. 

Przebieg biegunki u kota, zwłaszcza jej ostra odmiana, może być szczególnie niebezpieczny dla zdrowia i życia kotów. Ostra biegunka u małego kota może doprowadzić do odwodnienia, a co za tym idzie, niebezpiecznych dla życia zaburzeń elektrolitowych. Również koci seniorzy znajdują się w grupie wysokiego ryzyka, w przypadku wystąpienia u nich biegunki.

W literaturze przedmiotu wskazuje się 4 główne mechanizmy patofizjologiczne prowadzące do wystąpienia biegunki:

• Osmotyczna biegunka u kota
• Sekrecyjna biegunka u kota
• Wysiękowa biegunka u kota
• Biegunka u kota na skutek zaburzenia motoryki jelit

Osmotyczna biegunka u kota

Biegunka osmotyczna występuje u kotów wtedy, gdy zmniejsza się wchłanianie substancji w jelitach. Niewchłaniane substancje prowadzą do zwiększenia ciśnienia osmotycznego treści jelit, co powoduje, że woda przechodzi biernie do światła jelita.

Taka biegunka u kota objawia się w formie pienistych stolców. Przyczynami takich problemów są zwykle zaburzenia w trawieniu i wchłanianiu węglowodanów, co ma związek z pierwotnymi zaburzeniami trawienia kontaktowego lub wchłaniania jelitowego.

Sekrecyjna biegunka u kota

Biegunka sekrecyjna występuje, gdy mimo prawidłowego wchłaniania jelitowego obserwowane jest nadmierne wydzielanie. Stolce biegunki sekrecyjnej zawierają znaczne ilości wody, sodu, potasu i dwuwęglanów. Z tego względu biegunka ta może doprowadzić nie tylko do szybkiego odwodnienia izotonicznego, ale także do kwasicy metabolicznej.

Biegunkę sekrecyjną mogą wywołać:

• endotoksyny bakteryjne
• hormony przewodu pokarmowego
• prostoglandyny
• zhydrolizowane kwasy tłuszczowe

Przykładem spontanicznie wywołanej biegunki sekrecyjnej może być salmonelloza. 

Wysiękowa biegunka u kota

Biegunka wysiękowa u kota ma miejsce wtedy, gdy dochodzi do zwiększenia przepuszczalności jelit wraz ze zwiększeniem ciśnienia na linii błony śluzowej jelit. Do biegunki takiej może dojść podczas zapalenia błony śluzowej jelit, ze zwiększoną przepuszczalnością naczyń włosowatych, rozszerzeniem tętniczek i wzrostem ciśnienia wrotnego. Stan taki może prowadzić do biegunki u kota z krwią.

   Biegunka u kota na skutek zaburzenia motoryki jelit

Jest to bardzo rzadki rodzaj biegunki, spowodowany przyspieszeniem perystaltyki jelit. W przypadku biegunek dochodzi zwykle do sytuacji odwrotnej, kiedy treść pokarmowa przechodzi przez jelita wolno i sprzyja rozrostowi flory bakteryjnej.

Rodzaje biegunki u kota

Biegunka u kota może trwać od kilku dni do nawet kilku tygodni. W literaturze przedmiotu wyróżnia się kilka jej rodzajów:

• Łagodna biegunka u kota – trwa zwykle do 4-5 dni, nie towarzyszą jej żadne inne objawy i przechodzi samoistnie;
• Ostra biegunka u kota – trwa nie dłużej niż 14 dni, jednak jej przebieg zdecydowanie może zagrażać zdrowiu i życiu kota, ponieważ prowadzi ona m.in. do szybkiej kwasicy metabolicznej na skutek ucieczki jonów dwuwęglanowych, dlatego zawsze konieczna jest konsultacja z lekarzem weterynarii;
• Uporczywa biegunka u kota – trwa od 2 do 4 tygodni;
• Przewlekła biegunka u kota – trwa zwykle dłużej niż 4 tygodnie, a jej przyczynami są zwykle długotrwałe zaburzenia wchłaniania, trawienia, uszkodzenie błony śluzowej jelit oraz zaburzenia flory bakteryjnej jelit. W przypadku tego rodzaju biegunki u kota podejrzenia należy kierować na zespół złego trawienia i wchłaniania.

Biegunka u kota – przyczyny

Istnieje wiele przyczyn, które mogą odpowiadać za wystąpienie rozwolnienia u kota. Wśród nich warto wskazać na te, które mają swoje źródła w układzie pokarmowym. 

Błędy w karmieniu

Strawność karmy jest ściśle związana z ilością składników odżywczych wchłanianych przez kota. Karmy o słabej strawności mogą powodować nadmierną fermentację z tworzeniem się gazów i przyspieszoną perystaltyką jelit, co może prowadzić do biegunki.

Biegunka u kota może być również wywołana przez nietolerancję pokarmową bądź alergię pokarmową na składniki zawarte w karmie.

Właśnie dlatego zmiana karmy na nową powinna przebiegać stopniowo, a nie z dnia na dzień. Metoda zmiany karmy jest następująca:

Zmieszaj dotychczasową karmę z nową w ilości 75% starej i 25% nowej przez 2-3 dni (lub dłużej, jeśli wiesz, że kot ma tendencje do problemów żołądkowo-jelitowych). W kolejnych dniach wprowadź 50% nowej karmy, również przez 2-3 dni. W ostatnim etapie nowe pożywienie zajmuje 75% podawanej porcji żywieniowej. Po upływie kolejnych 2-3 dni możesz już całkowicie zrezygnować ze starej karmy.

Wirusowa biegunka u kota

Rozwolnienie u kota mogą wywołać m.in. takie choroby wirusowe jak FIV, FeLV, panleukopenia, koronawirus jelitowy kotów oraz parwowirusy.

Bakteryjna biegunka u kota

Biegunki o podłożu bakteryjnym mogą być wywołane przez np. E.Coli, Clostridium, bakterie salmonelli czy Campylobacter.

Zespół złego trawienia i wchłaniania

ZZWiT powstaje na skutek przewlekłych stanów zapalnych, które prowadzą do zmian w błonie śluzowej jelit u kotów. Może on być również spowodowany przez robaczycę, silny rozrost flory bakteryjnej jelit, a także na skutek resekcji jelit. Wszystkie te czynniki prowadzą do wtórnego ZZWiT. Niekiedy jednak choroba może mieć postać pierwotną, na skutek wrodzonych niedoborów dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej.

Zapalenie jelita cienkiego u kota

Biegunka z jelita cienkiego jest zwykle objętościowo duża, o wodnistym lub papkowatym charakterze, jasnym kolorze i niekiedy z pianą. Stolce mogą być tłuste o nieprzyjemnym zapachu, gliniaste z resztkami niestrawionego pokarmu.

Zapalenie jelita grubego u kota

Biegunka z jelita grubego charakteryzuje się dużą liczbą wypróżnień, ale z małą objętością pojedynczego wypróżnienia. Niekiedy odchody mogą zawierać jedynie niewielką ilość krwisto podbarwionego śluzu lub złuszczonych nabłonków. Konsystencja takich biegunek jest papkowato-galaretowata. Często w stolcu widoczna jest również świeża krew.

Nieswoiste zapalanie jelit – IBD u kota

Wraz z długotrwałą biegunką u kota często diagnozuje się również nieswoiste zapalenie jelit. W przypadku tego schorzenia część lub całość jelit objęta jest stanem zapalnym. Koty z IBD mogą cierpieć na biegunkę oraz wymioty i utratę masy ciała. U niektórych kotów odnotowano poprawę stanu po zmianie diety.

Inwazje pasożytnicze

Silne zarobaczenie kota może również doprowadzić do biegunki. Dodatkowo biegunka u kota po odrobaczaniu może być czasowo wzmożona, by następnie doszło do normalizacji trawienia.

         Zatrucie pokarmowe

Jedną z częstych przyczyn biegunek jest zjedzenie przez kota trującego pokarmu, np. roślin.

Biegunka u kota – przyczyny spoza układu pokarmowego

Źródeł biegunki u kota można szukać nie tylko w układzie pokarmowym. Z objawem tym bardzo często zmagają się koty u których stwierdzono:

• Chorą wątrobę
• Chorą trzustkę
• Niedoczynność tarczycy
• Niedoczynność kory nadnerczy

• Czynniki stresogenne (biegunka psychogenna)

Rozwolnienie u kota – leczenie

W ustaleniu typu biegunki podstawową rolę odgrywa wywiad, z którego lekarz weterynarii może wywnioskować umiejscowienie i przyczynę schorzenia. Na tej podstawie można ustalić czy biegunka dotyczy jelita cienkiego, grubego bądź jej źródło występuje poza układem trawiennym. Czy biegunka ma charakter ostry, czy przewlekły oraz czy jest objawem pierwotnym, czy wtórnym.

Poza wywiadem lekarz może wykonać badanie fizykalne oraz zlecić:

• Badanie laboratoryjne krwi i kału
• USG jamy brzusznej
• RTG
• Próby żywieniowe
• Kolono- bądź endoskopię

Leczenie biegunki ostrej powinno przebiegać dwukierunkowo i obejmować zwalczanie objawów i podtrzymywanie normującego się stanu kota. Często w przypadku ostrej biegunki leczenie przyczynowe jest drugorzędne. Lekarz może zalecić niesterydowe środki przeciwzapalne, a poza tym prowadzić leczenie nakierowane na:

• Utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu kota
• Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej
• Objawowe leczenie zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego
• Leczenie osłonowe przewodu pokarmowego
• Postępowanie dietetyczne

W biegunce przewlekłej u kotów podstawą postępowania jest wprowadzenie odpowiedniej diety, bogatej w białko, niskotłuszczowej oraz niskolaktozowej. Niekiedy lekarz weterynarii zalecić może antybiotyki o szerokim działaniu oraz wyciągi enzymów trzustkowych.

Karma dla kota z biegunką

Nieprawidłowe odżywianie może być przyczyną biegunki samo przez siebie. Z drugiej strony dieta może pomóc łagodzić biegunki wywołane przez inne czynniki.

Zmiana karmy na nową — weterynaryjną może okazać się przełomowa w postępowaniu np. w przewlekłej biegunce.

Karma dla kotów z biegunką powinna być lekkostrawna o obniżonej zawartości tłuszczu, zawierać umiarkowaną ilość białka i większą zawartość elektrolitów (w przypadku karmy mokrej).

Wśród gotowych karm dla kotów warto zwrócić uwagę na pokarm dietetyczny, opatrzony dopiskiem: intestinal, low fat oraz gastrointestinal.

Przy podejrzeniu nietolerancji pokarmowej lekarz weterynarii zalecić może próby żywieniowe karmą monobiałkową bądź z hydrolizowanym białkiem. Czas takiej próby trwa zwykle od 2-3. tygodni do nawet 12. tygodni.

Bibliografia:

D. Guidi, Żywienie i dietetyka psów i kotów, Wyd. Edra & Urban, Wrocław 2021.

M. Lenarcik, R. Lechowski, Choroby układu pokarmowego psów i kotów, Wyd. SGGW-AR, Warszawa 1991.

G. Richter, Księga zdrowia psów i kotów. Zintegrowana opieka i żywienie, Wyd. Galaktyka, Łódź 2018.

R. Spangenberg, Choroby kotów, A.W. Jerzy Mostowski, Raszyn 2004.