Choroby skóry u kota — jak je rozpoznać i co robić, gdy wystąpią?

Choroby skóry u kotów mogą być wywołane przez różne przyczyny. Wiele z nich ma związek z alergiami, pasożytami i bakteriami oraz grzybami. Jakie są ich objawy?

Spis treści:

1. Skóra kota — dlaczego jest taka ważna?

2. Atopowe zapalenie skóry u kota

3. Alergia pokarmowa u kota

4. Alergiczne pchle zapalenie skóry u kota

5. Koci trądzik

6. Ropień u kota 

7. Łupież u kota

8. Świerzb u kota

9. Grzybica u kota 

Skóra kota — dlaczego jest taka ważna?

Skóra kota stanowi naturalną barierę przed bodźcami ze środowiska zewnętrznego. Ten największy organ kota odpowiada również za przekazywanie informacji, za pomocą receptorów, które znajdują się w skórze. Kocia skóra ma również swój udział w regulacji gospodarki wodnej i temperatury, poprzez wydzielanie łoju i potu.

Atopowe zapalenie skóry u kota

Atopowe zapalenie skóry u kota wynika z nadmiernej lub niewłaściwej reakcji na alergeny ze środowiska. Przypuszcza się, że do natychmiastowej reakcji dochodzi w organizmie kota z udziałem ciepłochwiejnych przeciwciał podobnych do IgE. Alergeny, które odpowiadają za AZS mogą wnikać do organizmu kota drogą przezskórną, oddechową, a także pokarmową.

Wśród objawów ASZ u kota wskazuje się m.in. na:

• Wyłysienia – najczęściej na dolnej powierzchni brzucha i na kończynach
• Prosówkowe zapalenie skóry
• Zespół ziarniniakowy eozynofilowy
• Świąd pyszczka i łap
• Woskowinowe zapalenie ucha zewnętrznego

Silny świąd, jaki towarzyszy kotom z atopowym zapaleniem skóry prowadzi zwykle do silnego wydrapywania swędzących miejsc. To z kolei może prowadzić do wtórnych zakażeń.

Wiele kotów z AZS wykazuje równocześnie nadwrażliwość pokarmową, a także podatność na alergiczne pchle zapalenie skóry.

Leczenie atopowego zapalenia skóry u kota trwa zwykle do końca życia. Jeżeli rozpoznanie różnicowe doprowadziło do wykluczenia innych chorób lekarz weterynarii zalecić może:

• Leczenie przeciwświądowe – podejmowane rzadko z uwagi na trudność w kąpaniu kotów
• Odczulanie – skuteczność wynosi między 50 a 80%
• Ogólne leki przeciwświądowe

W leczeniu AZS ważną rolę odgrywa suplementacja kwasów Omega-3 i Omega-6 oraz, co najważniejsze, unikanie czynników uczulających.

Alergia pokarmowa u kota

Alergia pokarmowa wywoływana jest przez specyficzną reakcję układu immunologicznego na białka pokarmowe. Warto pamiętać, że alergia pokarmowa nie jest równoznaczna z nietolerancją pokarmową. W tym drugim przypadku nie dochodzi do reakcji immunologicznej, a swoistej wrażliwości układu pokarmowego na składniki diety, np. na skutek braku odpowiednich enzymów trawiennych.

Wśród częstych objawów alergii pokarmowej wskazuje się m. in.:

• Świąd pyszczka
• Wyłysienia na brzuchu i bokach
• Alergiczne prosówkowe zapalenie skóry
• Zespół ziarniniakowy eozynofilowy
• Pokrzywki
• Grudkowe wykwity
• Biegunka i wymioty u kota

Ok. 25% kotów z alergią pokarmową wykazuje inne alergie.

Jeżeli w rozpoznaniu różnicowym wykluczono inne przyczyny, to lekarz w pierwszej kolejności zalecić może dietę eliminacyjną, która trwa zwykle od 4 do 12. tygodni. Dieta taka oparta jest zwykle na karmach monobiałkowych. Należy wprowadzić taki rodzaj białka, z którym kot nie miał wcześniej dietetycznego kontaktu. Jeżeli kot nie jest uczulony na nowe białko, to poprawę można zaobserwować już po ok. 4. tygodniach. Po wyeliminowaniu niepożądanych objawów nową karmą można zacząć wprowadzać pojedynczo inne karmy monobiałkowe, by stworzyć szerszy katalog żywieniowy dla swojego kota.

Leczenie alergii pokarmowej u kotów opiera się na unikaniu alergenów oraz wprowadzeniu długotrwałej diety.

Alergiczne pchle zapalenie skóry u kota

Ślina pcheł jest nośnikiem przynajmniej 15. różnych uczulających składników. U uczulonych kotów niemal natychmiast po pogryzieniu przez pchły dochodzi do nadwrażliwości typu 1. Nieuczulone koty mogą tolerować ugryzienia pcheł, a objawy będą występowały w minimalnym stopniu.

Typowe objawy APZS u kotów to m. in.:

• Grudkowo-strupowe wykwity na skórze
• Prosówkowe zapalenie skóry – zwłaszcza na grzbiecie
• Wyłysienia na brzuchu i po bokach w wyniku wydrapywania
• Zespół alergiczny eozynofilowy
• Świąd pyszczka

U niektórych kotów z APZS występuje również podatność na alergie pokarmowe i atopowe zapalenie skóry.

W rozpoznaniu tej choroby stosuje się test z bibułą, którą przykłada się do skóry kota. Po jej odjęciu można zauważyć krwiste kropki, które powstały po rozgnieceniu pchlich odchodów, w których znajduje się krew. Na skórze kota należy odszukać pchły, ich odchody oraz jaja. Lekarz weterynarii może również pobrać krew w kierunku IgE na ślinę pcheł.

W zwalczaniu APZS niezbędne jest zapoznanie opiekuna z cyklem życiowym pcheł. Rolą opiekuna jest zwalczenie pcheł w środowisku – dokładne odkurzenie tekstyliów i wszelkich szczelin na wysokości podłogi; zastosowanie środków owadobójczych w pomieszczeniach, w których przebywał kot.

Zwalczanie pcheł na zwierzęciu może odbyć się za pomocą preparatów w postaci sprayu, kropli, tabletek bądź obroży.

Dodatkowo lekarz weterynarii może zdecydować o podaniu leków przeciwzapalnych.

Koci trądzik

Trądzik u kota powstaje na skutek zaburzeń keratynizacji skóry: nieprawidłowego rogowacenia skóry przy mieszkach włosowych oraz przeroście gruczołów łojowych, które znajdują się u nasady włosów. Kiedy w obrębie trądziku dojdzie do zmian bakteryjnych, wtedy choroba może być bardzo niebezpieczna dla kota.

Typowe objawy kociego trądziku to m.in.:

• Pojawienie się czarnych kropek na podbródku i dolnej wardze
• Pojawienie się grudek i krost w okolicach pyszczka
• Wystąpienie świądu
• Silnie sklejające się włosy na brodzie
• Obrzęki
• Wyłysienia

Po wykluczeniu w rozpoznaniu różnicowym innych chorób, które mogą dawać powyższe objawy lekarz weterynarii może zdecydować o pozostawieniu trądziku bez leczenia – jeżeli jest to tylko defekt estetyczny bądź zastosowaniu terapii, gdy problem zaczyna dawać więcej objawów.

W leczeniu miejscowym stosuje się:

• Szampony przeciwłojotokowe
• Kremy przeciwbakteryjne
• Kwas witaminy A

W cięższych przypadkach zaleca się terapię ogólną, stosując:

• Antybiotyk
• Uzupełnienie diety kwasami tłuszczowymi
• Rzadziej steroidy
• Niekiedy terapię retinoidową

Ropień u kota 

Ropień to najczęściej występująca forma ropnego zapalenia skóry u kotów, która prowadzi do uformowania się ropnia podskórnego – jest to więc zakażenie ograniczone do wąskiego obszaru skóry.

Ropnie u kotów pojawią się zwykle na skutek przedostania się bakterii przez barierę skórną. Może do tego dojść po pogryzieniu, zadrapaniu bądź w wyniku samouszkodzeń.

Wśród objawów klinicznych ropnego zapalenia skóry u kotów wymienić należy m. in.:

• Miejscowy obrzęk z widocznym małym strupem
• Zmiany występują zwykle u nasady ogona, przy łopatkach i na szyi
• Miejscowo może dojść do podwyższenia ciepłoty ciała oraz bolesności

Po wykluczeniu innych chorób w rozpoznaniu różnicowym lekarza może zalecić:

• Drenaż chirurgiczny ropnia
• Przepłukanie ropnia roztworem soli fizjologicznej lub roztworem chlorheksydyny
• Antybiotykoterapię

W przypadku, gdy ropień nie chce się zagoić, pomimo podjętych zabiegów leczniczych należy rozważyć wpływ czynników immunosupresyjnych bądź inne rozpoznanie.

Łupież u kota

Koci łupież to tzw. suchy łojotok. Choroba ta powstaje na skutek nadaktywności gruczołów skórnych, które produkują nadmierną ilość łoju. Do takiej nadaktywności prowadzi zwykle przesuszona skóra. Nadmiar łoju drażni skórę, co może prowadzić do świądu i dalszego rogowacenia naskórka.

Wśród przyczyn łupieżu u kotów wskazuje się m. in.:

• Zbyt suche powietrze
• Nadmierne przebywanie kota na słońcu
• Niewłaściwą dietę
• Przewlekły stres u kota
• Odwodnienie kota

Łupież jest jednym z objawów towarzyszących takim chorobom, jak: nadczynność tarczycy, otyłość, alergie, grzybice, niewydolność nerek u kota.

Ponieważ łupież jest objawem choroby, dlatego leczenie musi być poprzedzone postawieniem właściwej diagnozy.

Domowe sposoby na zminimalizowanie wystąpienia łupieżu mogą polegać na starannej pielęgnacji sierści kota; odpowiedniej diecie, bogatej w kwasy tłuszczowe Omega-3 i -6; nawadnianiu kota 50-60 ml/kg masy ciała kota; utrzymywaniu ochrony przeciwpasożytniczej przez cały rok.

Świerzb u kota

Świerzbowiec koci to choroba, która może występować zarówno na powierzchni skóry – świerzbowiec uszny Otodectes cynotis, jak i w skórze – świerzbowiec drążący Notoedres cati.

Otodectes cynotis to jedna z najczęściej rozpoznawanych chorób uszu kotów. Pasożyt ten żyje i odżywia się na powierzchni skóry, szczególnie w uszach, a jego obecność prowadzi do zapalenia zewnętrznego przewodu ucha. Świerzbowiec ten jest bardzo zaraźliwy i może przenieść się na inne koty.

Rozpoznanie choroby wykonuje się poprzez badanie mikroskopowe woskowiny usznej. Leczenie ucha zewnętrznego polega zwykle na aplikacji kropli dousznych.

Rozpoznanie świerzbu drążącego jest zwykle bardzo proste, gdyż wywołuje silny świąd i zmiany na skórze w obrębie uszu i wokół głowy.

Pod mikroskopem świerzb drążący jest łatwy do zauważenia z uwagi na charakterystyczne koncentryczne prążkowanie przypominające odcisk kciuka.

Leczenie świądu drążącego może polegać na podaniu preparatów, które wykorzystuje się w zwalczaniu tej choroby u psów.

Grzybica u kota

Grzybice u kotów mogą być wywoływane niemal przez 40 gatunków grzybów. Jednak wśród nich aż za 95% dermatomikoz odpowiada Microsporum canis. Szczególnie narażone są koty do 2. roku życia oraz dorosłe i geriatryczne koty z osłabionym układem odpornościowym.

Do zakażenia grzybicą dochodzi na skutek przedostania się grzyba do głębszych warstw skóry, poprzez wtarcie zarodników w naskórek.

Typowymi objawami grzybicy skóry u kotów są:

• Duże ogniska ułamanych włosów tuż nad powierzchnią skóry
• Łupież u kota
• Zgrubienia i szary nalot na skórze
• Zmiany występujące przede wszystkim na głowie, w okolicach uszu i skroni

Po wykluczeniu innych chorób w rozpoznaniu różnicowym lekarz może zalecić leczenie miejscowe maściami, płynami, szamponami lub aerozolami, zawierającymi pochodne imidazolu, ewentualnie chlorheksydynę. Chorobowo zmienione miejsca należy przed podaniem preparatu ostrzyc, by zwiększyć dostępność leków. Leczenie miejscowe może być uzupełnione o antybiotykoterapię.

Bibliografia:

T. Frymus, Wirusowe, bakteryjne, grzybicze i prionowe choroby kotów, O. W. Fundament, Warszawa 2019.

S. Paterson, Choroby skóry kotów, Wyd. SIMA WLW, Warszawa 2004.

R. Spangenberg, Choroby kotów, AWM, Raszyn 2004.