Koci katar — objawy, diagnoza, leczenie, zapobieganie

27-03-2023

Koci katar może być spowodowany przez różne wirusy, a dodatkowo wzmagany przez zakażenia bakteryjne. W niektórych sytuacjach koci katar może być śmiertelną chorobą.

Spis treści:

1. Koci katar — co to za choroba

2. Etiologia kociego kataru

3. Herpeswiroza u kota

4. Kaliciwiroza u kota

5. Koci katar — źródła zakażenia

6. Koci katar — objawy

7. Koci katar leczenie

8. Szczepienie na koci katar7

9. Domowe leczenie kociego kataru

Koci katar — co to za choroba

Koci katar to szerokie pojęcie, które obejmuje wirusowo-bakteryjne zapalenia spojówek, jamy ustnej, jamy nosowej oraz kolejnych odcinków górnych, jak i dolnych dróg oddechowych u kota. Wirusowo-bakteryjne zapalenia są częstymi chorobami, na które narażone są w szczególności młode kocięta. Koci katar to choroba, która bardzo często pojawia się w miejscach dużych skupisk kotów: w hodowlach, schroniskach, przytuliskach, domach tymczasowych, a także w hotelach dla kotów. Problem ten dotyczy również kotów dziko żyjących, które bytują wspólnie w dostępnym im schronieniach np. w piwnicach.

Etiologia kociego kataru

Koci katar nie jest jedną chorobą. Pod nazwą tą kryje się kilka chorób, wywoływanych przez różne wirusy. Najczęściej dochodzi u kotów do zakaźnego zapalenia jamy nosowej i tchawicy oraz do kaliciwirozy.

Zakaźne zapalenie jamy nosowej i tchawicy wywoływane jest przez herpeswirus kotów typu 1 (feline herpesvirus 1 – FHV-1), druga choroba wywoływana jest przez kaliciwirus kotów (feline calicivirus – FCV).

W Stanach Zjednoczonych aż 80% wszystkich przypadków kociego kataru wywoływanych jest przez jeden z tych dwóch wirusów. Dostępne w literaturze przedmiotu informacje wskazują, że Bordetella bronchiseptics jest bakterią, która może być odpowiedzialna za pierwotną przyczynę kociego kataru. Niemal 30% przypadków zapalenia spojówek u kotów wywołuje Chlamydophila felis. W etiologię tego zespołu chorób zaangażowane są również inne wirusy oraz bardzo wiele bakterii np. gronkowce, paciorkowce, mikoplazmy. Koci katar jest zwykle zakażeniem mieszanym.

Herpeswiroza u kota

Herpeswirus kotów typu 1, to typowy przedstawiciel rodziny Herpesviridae, który wywołuje zakażenia latentne. Wirion ten zawiera dwuniciowe DNA i osłonkę glikoproteinowo-lipidową, która sprawia, że wirus jest silnie wrażliwy na warunki środowiska zewnętrznego, w którym jest w stanie przetrwać do 18 godzin.

Powszechne środki dezynfekcyjne oraz wysoka temperatura niszczą tego wirusa w bardzo krótkim czasie. Wirus ginie dosyć szybko po wejściu do środowiska np. podczas kichania czy kaszlu.

Wirus ten jest bardzo jednorodny pod względem właściwości antygenowych i genetycznych. Jego izolaty również. Jest on właściwy tylko dla kotowatych i nie stanowi zagrożenia dla ludzi.

Kaliciwiroza u kota

Kaliciwirus kotów to z kolei przedstawiciel rodziny Caliciviridae. Jest to RNA-wirus, który charakteryzuje się dużą liczbą mutacji. Na skutek tego kot może jednocześnie chorować w wyniku oddziaływania wielu szczepów tego wirusa. Mimo to różne warianty klasyfikuje się jako jeden serotyp. Jest to więc jedna grupa wirusów, ale mocno zróżnicowana.

W związku z dużą zmiennością genetyczną tego wirusa skuteczność szczepionek jest ograniczana. Dodatkowo w przypadku zarażenia tym wirusem, u kotów zarażonych różnymi szczepami, dochodzić może do różnych objawów klinicznych.

Najnowsze badania wskazują, że kaliciwirus może przetrwać w środowisku zewnętrznym o wysokim poziomie wilgotności i pokojowej temperaturze nawet przez 28 dni. Wirus ten jest również bardziej odporny na środki dezynfekcyjne w porównaniu do FHV-1.

Kaliciwirus może być przyczyną od 20 do 53% wszystkich przypadków kociego kataru. Nie jest on jednak niebezpieczny dla innych gatunków zwierząt oraz dla ludzi.

Koci katar — źródła zakażenia

Wskazuje się, że w Polsce niemal 60% kotów nieszczepionych posiada przeciwciała przeciw FHV-1. Również ok. 70% nieszczepionych kotów posiada przeciwciała przeciw kaliciwirusowi.

Badania prowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały, że niemal 100% padnięć kociąt w wieku od 1 do 14 dni w wyniku wirusowych czynników, spowodowane było przez FHV-1 oraz FCV.

Jak już wspomniano, koci katar to choroba, która rozwija się głównie w hodowlach, schroniskach, przytuliskach, domach tymczasowych, a także w hotelach dla kotów. W miejscach tych choroba może nawracać, a za przetrwanie wirusów odpowiadają 3 mechanizmy:

Bezpośrednie zakażenie podatnych kotów przez koty w ostrej fazie infekcji,
Przetrwanie wirusów w środowisku zewnętrznym,
Bezobjawowe nosicielstwo i siewstwo wirusów.

Zakażenie głównie przez kontakt bezpośredni. Kilka maleńkich szarych kociąt. Po prawej żółty pasek i logo pupilkarma.

Do zakażenia kocim katarem dochodzi zwykle przez kontakt bezpośredni. Zarówno FHV-1, jak i FCV wydalane są wraz z wydzielinami z nosa, worków spojówkowych i przez jamę ustną. Kichanie u kota rozpylane jest w formie aerozolu na odległość do 2 metrów!

Kaliciwirus jest również obecny w moczu i kale kotów, chociaż w większości przypadków wydzieliny te nie mają istotnego znaczenia w szerzeniu się choroby.

Zakażenie może jednak odbywać się w sposób pośredni, poprzez korzystanie przez zdrowe koty z klatek, kuwet, misek, z którymi miały kontakt chore koty.

Bardziej wytrzymały kaliciwirus może być rozniesiony poza skupiska kotów, np. na ubraniach personelu.

Koci katar — objawy

Herpeswiroza to choroba, która bardzo często atakuje kocięta w wieku 6-12 tygodni.

Pierwsze objawy u kociąt to:

Osowiałość
Napadowe kichanie
Utrata apetytu
Niewielkie podwyższenie temperatury ciała
Surowiczy wypływ z worków spojówkowych i z nosa

W dalszym rozwoju choroby dochodzi do śluzowo-ropnego wypływu z worków spojówkowych. Zwierzęta o prawidłowej odporności mogą zwalczyć powyższe objawy samodzielnie w ciągu 10-20 dni.

Zakażenie FHV-1 może jednak przybrać formę ciężką, obejmującą małżowiny nosowe, jamę ustną, gardło, tchawicę i płuca. Mimo ciężkiego przebiegu śmiertelność nie jest duża. Padnięcia zdarzają się raczej u bardzo młodych kociąt, silnie zarobaczonych i niedożywionych i u kotów z immunosupresją.

U kotów, u których owrzodzenie goi się bardzo długo może dojść do przewlekłego zapalenia jamy nosowej, zatok lub spojówek.

W przypadku kaliciwirusa zakażenie może przechodzić u kotów w postaci subklinicznej bądź z takimi objawami, jak:

Gorączka u kota
Zapalenie spojówek u kota
Zapalenie jamy nosowej u kota
Nadżerki w jamie ustnej u kota
Owrzodzenie okolic nosa
Zapalenie stawów
Zapalenie płuc

W ostatnich latach mutacje wirusa doprowadziły do powstania Ciężkiej uogólnionej kaliciwirozy kotów, która przypomina bardziej gorączki krwotoczne u innych gatunków zwierząt.

W wielu przypadkach objawy obydwu zakażeń dają się odróżnić. Typowym objawem kaliciwirozy są nadżerki i owrzodzenia w jamie ustnej na języku, podniebieniu, wargach i nosie. Kichanie i wypływ z nosa nie są również tak intensywne, jak przy FHV-1.

Koci katar leczenie

Podstawą leczenia kociego kataru jest przeciwdziałanie powikłaniom bakteryjnym, skutkom odwodnienia oraz podtrzymanie zwierzęcia na siłach.

W przypadku owrzodzenia rogówki w przebiegu FHV-1 stosuje się leczenie przyczynowe, by zahamować replikację wirusa, nakrapiając lek do worka spojówkowego przez 3-5 dni.

Powikłania bakteryjne zwalcza się za pomocą chemioterapeutyków o szerokim spektrum działania, np. ampicylina, tetracyklina. U kociąt zalecana jest przede wszystkim ampicylina i amoksycylina.

Jeśli po kliku dniach leczenia nie ma poprawy, to lek należy zmienić — zaleca się wykonanie antybiogramu.

Wspomagająco można stosować witaminy A, C oraz z grupy B.

Istotna jest również codzienna opieka nad chorym kotem: częste usuwanie wysięków oraz smarowanie uszkodzonej skóry maścią łagodzącą. Chory kot powinien przebywać w ciepłym miejscu z dobrą wentylacją i wysoką wilgotnością powietrza.

Zwierzęta, które wykazują brak apetytu powinny być karmione wysoko smakowitymi karmami o silnym zapachu, który dodatkowo można wzmocnić poprzez podgrzanie karmy. Dobrym rozwiązaniem mogą być skoncentrowane diety półpłynne, które w małej objętości zawierają wysoką ilość składników odżywczych.

Szczepienie na koci katar

Profilaktyka kociego kataru obejmuje szczepienia. W Polsce występuje kilka rodzajów szczepionek, które zawierają m.in. żywe, osłabione zarazki, względnie wirusy inaktywowane lub ich podjednostki. Szczepionki te minimalizują ryzyko wystąpienia kataru i łagodzą jego przebieg, nie są one jednak w stanie zapobiec zakażeniu oraz bezobjawowemu nosicielstwu.

W przypadku FHV-1 działanie szczepionek osłabiane jest przez nisko immunogenność herpeswirusa. Z kolei w przypadku kaliciwirusa – przez dużą zmienność antygenową.

Szczepienia stosuje się zwykle u kociąt w wieku ok. 8-9 tygodni, gdy odporność bierna już wygasła. Bywa jednak, że odporność bierna utrzymuje się dłużej, dlatego zaleca się powtórzenie szczepienia zgodnie z instrukcją producenta danej szczepionki.

W literaturze wskazuje się, by u dorosłych kotów powtarzać szczepienia nie częściej niż co 3 lata.

Domowe leczenie kociego kataru

Opiekun kota, u którego wystąpiły opisywane w artykule objawy powinien udać się ze zwierzęciem do lekarza weterynarii. Nie ma domowych sposobów na leczenie kociego kataru. A podejmowane próby mogą pogorszyć stan zwierzęcia, czy doprowadzić do jego śmierci.

Bibliografia:

T. Frymus, Wirusowe, bakteryjne, grzybicze i prionowe choroby kotów, O. W. Fundament, Warszawa 2019.

Podziel się na: