Suplementy dla psa i kota — czym są i kiedy stosować

dr hab. Piotr Sławuta, profesor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

lekarz weterynarii, specjalista chorób psów i kotów                                                                           

 przy współpracy Pupil  Instytut Żywienia Zwierząt

Suplementy, to środki spożywcze, które są skoncentrowanym źródłem substancji, poprawiających sposób funkcjonowania organizmu. Podstawowa różnica między lekiem a suplementem jest taka, że suplement nie leczy — jego celem jest jedynie uzupełnianie codziennej diety. Suplementy diety klasyfikuje się jako  GS (generally safe), czyli środki generalnie bezpieczne,  jednakże nigdy nie należy przekraczać, zalecanego przez producenta dziennego spożycia — więcej nie oznacza bowiem lepiej.

 

Spis treści:

1. Słowo wstępu — skąd pomysł na wyjaśnienie co jest czym

2. Czym są suplementy?

3. Na stawy

4. Na skórę

5. Probiotyki i prebiotyki

6. Podsumowanie

Słowo wstępu — skąd pomysł na wyjaśnienie co jest czym

Pisząc cokolwiek, zawsze należy zaczynać od początku, blog,  jest dla mnie absolutną nowością, pozwolę więc sobie wyjaśnić Państwu, co skłoniło mnie do ,,chwycenia’’ za klawiaturę. Otóż na FB wyświetlił mi się post, w którym pewna firma zachęcała mnie (i tysiące innych osób) do używania suplementów łagodzących, czy wręcz całkowicie leczących alergię u psów. Jestem lekarzem weterynarii od 26 lat i moja praca wymaga ciągłego poszerzania wiedzy. W związku z powyższym natychmiast ,,wszedłem’’ w ten post, by poznać szczegóły, bo alergie leczy się wręcz paskudnie. Niestety autorzy w sposób istotny mijali się z prawdą, by nie powiedzieć, że były to bzdury. Pozwoliłem sobie napisać komentarz, w którym, przedstawiwszy się z imienia i nazwiska, odniosłem się do podanych informacji. Firma/autorzy odpowiedzieli, podając te same, wyssane z palca informacje. Ta wymiana korespondencji przekonała mnie, że merytoryczna dyskusja w takim przypadku jest bezsensowna, oraz, co gorsza, ktoś działając w najlepszej wierze, może zrobić swojemu zwierzakowi krzywdę. Postanowiłem zatem upowszechniać wiedzę weterynaryjną nie tylko na Uczelni,  gdzie pracuję od 25 lat, ale gdzie tylko się da, wychodząc z założenia, że artykuły specjalistyczne są rzadko czytane przez właścicieli domowych czworonogów. Ponieważ to suplementy były winne mojemu, to od nich zacznę.

Czym są suplementy?

 

Suplementy dla psa i dla kota podobnie jak suplementy przeznaczone dla człowieka to temat rzeka,  dlatego omówię te najczęściej stosowane, oraz postaram się  przybliżyć pewne definicje i mechanizmy konieczne do zrozumienia zasady ich działania.  Zgodnie z definicją suplementy, to środki spożywcze, które są skoncentrowanym źródłem substancji, poprawiających sposób funkcjonowania organizmu. Podstawowa różnica między lekiem a suplementem jest taka, że suplement nie leczy — jego celem jest jedynie uzupełnianie codziennej diety. Lek  jest stosowany w celu zapobiegania lub leczenia choroby, ma potwierdzone działanie i bezpieczeństwo w badaniach klinicznych, a po wprowadzeniu do obrotu jest stale monitorowany i nadzorowany pod kątem ewentualnych działań niepożądanych. Według prawa suplement diety jest żywnością, a nie produktem leczniczym, w związku z czym wprowadzenie suplementu do sprzedaży jest znacznie łatwiejsze — suplementy nie przechodzą wieloletnich badań, nie jest wymagane potwierdzenie ich jakości, bezpieczeństwa czy opisywanych przez producenta efektów działań, ale przy nazwie produktu musi pojawić się zwrot „suplement diety”. Łatwość wprowadzenia na rynek suplementu diety, brak restrykcyjnych wymogów, ograniczona kontrola suplementów, które już znajdują się w obrocie, powoduje, że suplementy są niezwykle popularne. Lekarze weterynarii stosują suplementy bardzo chętnie zwłaszcza w przypadku chorób stawów – gdzie są praktycznie podstawą terapii zachowawczej, chorób skóry i zaburzeń przewodu pokarmowego.

Na stawy

 

Budująca powierzchnie stawowe tkanka chrzęstna zbudowana jest z komórek chrzęstnych — chondrocytów oraz substancji międzykomórkowej, zwanej macierzą (mazią) zawierającej białka fibrylarne — kolagen i elastynę. W terapii zachowawczej chorób stawów stosuje się suplementy zwane chondroprotetykami, których działanie polega na odżywianiu chondrocytów i wpływie na produkcję mazi stawowej i poprawę jej lepkości. W praktyce najczęściej stosuje się trzy substancje: glukozaminę, chondroitynę i kwas hialuronowy. W terapii chorób skóry i jej wytworów oraz okrywy włosowej stosuje się przede wszystkim: biotynę i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT).  

Na skórę

 

Biotyna (witamina H, witamina B7) jest witaminą rozpuszczalną w wodzie i poprzez udział w syntezie keratyny korzystnie wpływa na stan skóry i jej wytworów (paznokci, pazurów). Biotyna reguluje także syntezę sebum, tj. łoju skórnego, dzięki czemu, przeciwdziała łuszczeniu się skóry,  poprawia jej nawilżenie i regenerację.

NNKT to grupa tłuszczów, które nie są syntetyzowane w organizmie, ale  są konieczne do jego  prawidłowego funkcjonowania, czyli  muszą być dostarczane z pożywieniem. Z chemicznego punktu widzenia wyróżnia się kwasy jednonienasycone (z jednym podwójnym wiązaniem) oraz wielonienasycone (z wieloma podwójnymi wiązaniami).  Kwasy tłuszczowe wielonienasycone dzielimy również ze względu na pozycje pierwszego wiązania podwójnego na kwasy omega-3 oraz omega-6. Głównymi źródłami NNKT są ryby oraz tłuszcze roślinne. NNKT zapobiegają nadmiernej utracie wody przez skórę, przez co wpływają na jej nawilżenie i elastyczność, pełnią funkcje naprawczą, wzmacniającą barierę ochronną skóry, przyśpieszają gojenie ran i odnowę naskórka. Ich niedobór prowadzi do zaburzeń w procesie keratynizacji, na skutek czego powstają stany zapalne, skóra staje się sucha, łuszcząca, mało elastyczna, zanika jej odporność.

Probiotyki i prebiotyki

 

Specyficzną grupą suplementów są probiotyki i  prebiotyki wchodzące w skład tak zwanej żywności funkcjonalnej, czyli takiej, która wchodząc w skład diety, wykazuje pozytywny wpływ na zdrowie, a także może zapobiegać lub wspomagać leczenie niektórych chorób Koncepcja prozdrowotnego działania żywności powstała w XIX wieku, kiedy to Ilya Miecznikow przedstawił hipotezę, że długość życia i dobry stan zdrowia bułgarskich chłopów wynikają ze spożywania przez nich fermentowanych produktów mlecznych; jogurtu, kefiru, kwaśnego mleka, maślanki itd. Gdy potem zaczęto badać te produkty, stwierdzono występowanie w nich żywych kultur bakterii, produkujących kwas mlekowy, które nazwano probiotykami. Mikroorganizmy probiotyczne (np. Lactobacillus, Bifidobacterium) są w stanie przetrwać w niskim pH przewodu pokarmowego, ulegają adhezji do komórek nabłonka jelit, są niepatogenne dla gospodarza, stabilizują mikroflorę jelitową i zmniejszają populację bakterii chorobotwórczych poprzez ich wypieranie z przewodu pokarmowego. Ponadto mają zdolność do szybkiego namnażania się, dzięki czemu skutecznie kolonizują przewód pokarmowy.

Prebiotyki to nietrawione składniki żywności, które wywierają korzystne działanie na organizm poprzez odżywcze wpływ na kultury mikroorganizmów jelitowych, strukturę i funkcje przewodu pokarmowego. Większość prebiotyków — skrobia i oligosacharydy sojowe, inulina, celuloza i hemiceluloza, tworzy tak zwane włókno pokarmowe.  Prebiotyki przyspieszają regenerację nabłonka jelitowego, poprawiają motorykę jelit, zwiększają produkcję śluzu i utrzymują odpowiednie pH w przewodzie pokarmowym.

Wszystko to sprawia, że pro i prebiotyki często są stosowane u pacjentów z biegunką. Mogą być również przydatne po antybiotykoterapii, ponieważ przyczyniają się do odbudowywania fizjologicznej mikroflory. Udowodniono, że zdrowe psy i koty, którym do diety włączono prebiotyki w postaci oligosacharydów i cykorii miały lepszą konsystencję, niższe pH kału i zmniejszoną liczbę Clostridium perfringens w porównaniu do zwierząt na diecie bogatobiałkowej. Wykazano, że u kotów, którym suplementowano probiotyki, epizody biegunki pojawiały się rzadziej.  

Podsumowanie

Suplementy diety generalnie klasyfikuje się jako  GS (generally safe), czyli środki generalnie bezpieczne,  jednakże nigdy nie należy przekraczać, zalecanego przez producenta dziennego spożycia — więcej nie oznacza bowiem lepiej.