Kwasy tłuszczowe w diecie psa — omega 3 i omega 6

Kwasy tłuszczowe są podstawowym budulcem innych lipidów. Ich obecność w diecie psa jest obowiązkowa od etapu płodowego do późnej starości.

Dlaczego tłuszcz w diecie psa jest ważny?

Tłuszcz pokarmowy to ważny — niezbędny składnik diety ssaków, odpowiadający za dostarczenie do organizmu energii. Tłuszcz odgrywa je

szcze inne istotne role:

• Odpowiada za wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K
• Pełni istotne funkcje metaboliczne i regulacyjne
• Jest istotnym źródłem komórek macierzystych, które ułatwiają naprawianie narządów i leczenie wielu chorób

Tłuszcz pokarmowy to mieszanka związków chemicznych o hydrofobowej naturze, które określa się mianem lipidów. U zwierząt o niskie aktywności konieczne może być ograniczenie podaży tłuszczów, ale nie można wyeliminować ich całkowicie, z powyższych powodów.

Lipidy obejmują liczną grupę związków chemicznych:

• kwasy tłuszczowe
• estry glicerolu i kwasów tłuszczowych
• tłuszcze złożone
• prostaglandyny
• sterole
• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (wit. A, wit. D₃, Wit. E, wit. K)
• wszystkie związki pochodne o aktywności witamin

Ich podstawowym elementem budulcowym są wymienione wyżej kwasy tłuszczowe i glicerol, które razem tworzą trójglicerydy.

Najogólniej tłuszcze można podzielić na:

• tłuszcze proste (tłuszcze właściwe, woski)
• tłuszcze złożone (fosfolipidy, glikolipidy)
• pochodne tłuszczowców lub związki im towarzyszące (np. karotenoidy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach)

Kwasy tłuszczowe dla psa

Jak zostało wyżej wskazane, istnieje wiele rodzajów tłuszczów, jednak to kwasom tłuszczowym przypada najważniejsza rola z punktu widzenia dietetyki.

Kwasy tłuszczowe można podzielić w oparciu o obecność podwójnego wiązania w łańcuchu węglowym na:

• kwasy nasycone — zawierają wyłącznie pojedyncze wiązania
• kwasy jednonienasycone — zawierają jedno podwójne wiązanie
• kwasy wielonienasycone — zawierają więcej niż jedno podwójne wiązanie w łańcuchu węglowym

Zadaniem kwasów nasyconych jest dostarczanie do organizmu energii. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są źródłem szybko dostępnej energii dla psów borykających się z problemem cukrzycy, szczeniąt, a także psów pracujących i sportowych.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które określa się mianem NNKT — niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych — omega 3 i omega 6 — muszą być dostarczane do organizmu psa, gdyż nie jest on sam w stanie ich wytworzyć. Wyjątkiem są kwasy arachidonowy i eikozapentaenowy, które pies może syntezować poprzez wydłużenie łańcuchów kwasów linolowego i α-linolenowy, jednak uprzednio pies musi pozyskać te ostatnie z pożywienia.

Powstawanie kwasów n-3 i n-6 jest od siebie niezależne, co oznacza, że ze związku wyjściowego mogą powstać tylko kwasy tego samego szeregu, a ponieważ substraty konkurują ze sobą o enzymy, które są niezbędne w procesie przemian wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, to zawartość n-3 i n-6 w surowicy i błonach biologicznych organizmu może być w dużej mierze modyfikowana przez dietę psa.

W przypadku szeregu n-6 prekursorem jest kwas linolowy. W przypadku szeregu n-3 prekursorem jest kwas α-linolenowy.

Omega 6 w diecie psa

Kwasy tłuszczowe z szeregu n-6 są niezbędne dla organizmu psa. W ich budowie pierwsze podwójne wiązanie występuje między szóstym a siódmym atomem węgla. Wywodzą się one od kwasu linolowego 18:2, który zawiera 18 atomów węgla i 2 podwójne wiązania. Z kwasu linolowego wywodzą się: kwas arachidonowy (AA) i kwas gamma-linolenowy (GLA).

Kwasy n-6 są niezbędne w syntezie prostaglandyn — substancji o działaniu hormonalnym; wpływają one korzystnie na stan zdrowia skóry, a co za tym idzie jakość okrywy włosowej; a także na funkcje reprodukcyjne.

Ich powszechność powoduje, że są zdecydowanie łatwiejsze w pozyskaniu z pożywienia niż kwasy omega-3, występują w olejach roślinnych, tłuszczu wieprzowym, drobiowym.

Niedobór kwasu linolowego może prowadzić do nadmiernego złuszczania naskórka.

Z kolei wprowadzenie kwasu GLA do diety psa powoduje jego włączenie do tkanek wątroby, czerwonych krwinek, ścian naczyń krwionośnych. GLA pozwala na utrzymanie płynności błon komórkowych.

Omega 3 w diecie psa

Kwasy tłuszczowe z szeregu n-3 również są niezbędne dla organizmu. W ich budowie pierwsze wiązanie podwójne występuje między trzecim a czwartym atomem węgla. Wywodzą się one od kwasu α-linolenowy (ALA) 18:3, który zawiera 18 atomów węgla i 3 podwójne wiązania. Z kwasu α-linolenowego wywodzą się: kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz dokozahesaenowy (DHA).

Kwasy szeregu n-3 nie są tak łatwe w pozyskiwaniu z pokarmu, jak n-6, dlatego należy dołożyć staranności, by ich poziom w organizmie psa był odpowiedni.

Kwasy omega 3:

• wykazują działanie przeciwzapalne, poprzez hamowanie syntezy mediatorów reakcji zapalnych
• zwiększają wydolność psów uprawiających sport
• poprawiają natlenowanie tkanek mózgu
• poprawiają zdolność uczenia się u szczeniąt

Najwięcej kwasu DHA znajduje się w mózgu, dlatego w naturze przede wszystkim kotowate, pobierają go zjadając mózgi swoich ofiar. W czasie ciąży prawidłowa ilość EPA i DHA odpowiada za rozwój mózgu oraz siatkówki oczu zarodków i płodów. U suk karmiących wysoka zawartość tych kwasów w mleku odpowiada za dalszy prawidłowy rozwój szczeniąt.

Kwasy omega 3 występują w dużych ilościach w tranie tłustych ryb morskich. EPA i DHA są szczególnie obecne w fitoplanktonie i algach. EPA można znaleźć w dużych ilościach w oleju z ryb, małż oraz kryli.

Czy można przedawkować EPA i DHA?

W USA Krajowa Rada ds. Badań (NRC) określiła, że spożycie 2800 miligramów łącznie EPA i DHA na 1000 kilokalorii jest bezpieczną górną granicą dla psów. Można to przeliczyć na około 950 miligramów EPA i DHA dla 5-kilogramowego psa¹.

Zalecana dawka dla zachowania dobrego stanu zdrowia psa wynosi od 220 do 330 miligramów połączonego EPA i DHA na 10 kg masy ciała — wartości tej nie należy utożsamiać z wagą pełnej dawki oleju².

Ile Omega 6 w stosunku do omega 3 dla psa podawać?

Stosunek kwasów omega-6 do omega-3, który jest optymalny do zapewnienia zdrowia powinien wynosić między 5:1, a 10:1³.

EPA i DHA — dawkowanie w leczeniu psów

Lecznicze stosowanie kwasów omega 3 wymaga innego dawkowania, niż dzienna dawka dla zachowania dobrego stanu zdrowia psa. Dawki stosowane podczas leczenia są znacznie wyższe, ale nadal mniejsze niż górna granica bezpieczeństwa zalecana przez NRC.

Wybierając gotowy produkt, zawierający kwas eikozapentaenowy oraz dokozahesaenowy zwróć uwagę na ich faktyczną zawartość z suplemencie — pełna waga oleju nie będzie zwykle tym samym co zawartość EPA i DHA podana w mg z osobna dla każdego kwasu. 

Źródło: G. Richter, Księga zdrowia psa i kota. Zintegrowana opieka i żywienie, Wyd. Galaktyka, Łódź 2018, s. 46.

Oleje w diecie psa, których należy unikać

Bez wątpienia w diecie psów należy unikać tłuszczów wyprodukowanych z genetycznie modyfikowanych roślin. Modyfikacje zwiększają odporność roślin na pestycydy i herbicydy, których można stosować więcej w ich uprawie, ale nie chronią organizmów, które przyjmuje je razem z żywnością.

W diecie psów należy również stronić od tłuszczów zwierzęcych od zwierząt, które były karmione paszą zbożową, stosowaną w przemysłowej hodowli. Ryby karmione taką paszą rosną szybciej, ale są bardziej ubogie w kwasy omega 3.

Kiedy nie podawać kwasów tłuszczowych dla psa?

Nadmierna podaż tłuszczu nie służy przede wszystkim psom, u których stwierdzono choroby wątroby. Nadmiar kwasów tłuszczowych może doprowadzić do biegunki, wymiotów, a nawet do zmniejszenia agregacji płytek krwi. W każdym przypadku podawanie kwasów omega należy skonsultować z lekarzem weterynarii.

Olej z kryla dla psa

Istnieje wiele źródeł kwasów tłuszczowych jednak olej z kryla arktycznego jest jednym z najbardziej wartościowych. Kryl żyje w wodach arktycznych, które są wolne od zanieczyszczeń i metali ciężki, które są bardzo powszechne w hodowlach przemysłowych. Dodatkowo olej z kryla łączy kwasy omega 3 z antyoksydantami.

Kwasy tłuszczowe dla psa — podsumowanie

Poziom tłuszczu w diecie psa powinien być dostosowany do jego wieku, aktywności oraz ewentualnych problemów zdrowotnych. Nadmiar może prowadzić do otyłości, zaburzeń żołądkowych, czy problemów z trzustką i wątrobą. Niedostatek kwasów tłuszczowych może z kolei doprowadzić do zaburzeń rozwoju płodu, problemów z gojeniem się ran, czy łuszczeniem naskórka.

Minimalna zawartość tłuszczu pokarmowego w diecie psów powinna wynosi 13,75 g / 1000 kcal (FEDIAF 2012). Z kolei najwyższa dopuszczalna zawartość tłuszczu w karmie dla psa według NRC powinna wynosić 82,5 g / 1000 kcal. Dawkowanie EPA i DHA dla zachowania dobrego stanu zdrowia psa oraz w sytuacjach leczniczych zostało podane w poprzednich akapitach.

Bibliografia:

¹ G. Richter, Księga zdrowia psa i kota. Zintegrowana opieka i żywienie, Wyd. Galaktyka, Łódź 2018, s. 16-17.

² Tamże, s. 46.

³ Tamże, s. 16-17.

A. Kurosad, K. Kung, Składniki pokarmowe, w: M. Ceregrzyn, R. Lechowski, B. Barszczewska, Podstawy żywienia psów i kotów. Podręcznik dla lekarzy i studentów weterynarii, wyd. edra Urban&Partner, Wrocław 2019.

D. Grandjean, Podstawowe wiadomości o składnikach pokarmowych oraz ich roli w funkcjonowaniu organizmy psów i kotów, Aniwa Publishing, Paryż 2006.