Jak zapobiec niedoborom i nadmiarom żelaza?

Rola żelaza w organizmie naszych ukochanych zwierzaków przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania całego układu. Jego nadmiar oraz niedobór u psów i kotów może powodować różnego rodzaju dolegliwości i dyskomfort,  o których opowiadają eksperci jednostki badawczej Pupil Instytut Żywienia Zwierząt.

Żelazo jest łatwo dostępne w przyrodzie, ale mimo to zdarzają się jego niedobory u ludzi i zwierząt. Zastanawiacie się z czego mogą wynikać? Przede wszystkim z niedoborów pokarmowych lub zaburzeń jego wchłaniania i przyswajania. Zdaniem WHO deficyt żelaza odnotowuje się zarówno w biednych krajach jak i tych rozwijających się. Co może stanowić przyczynę niedoboru żelaza? Z pewnością spożywanie pokarmów wysoko-przetworzonych, bogatych w tłuszcz i węglowodany, zmniejszanie dziennych racji żywieniowych oraz ograniczenie mięsa w diecie. W opinii ekspertów niedobór żelaza wynika również z nieprawidłowego stosowania zasad zdrowego żywienia, czyli spożywania w nadmiarze produktów z wysoką zawartością błonnika. Nieumiejętne stosowanie diet wegańskich również może się do tego przyczynić.

Niedobory żelaza u zwierząt

Najczęściej ten problem dotyka młodych osobników, rosnących oraz w okresie reprodukcji, których dieta jest uboga w ten pierwiastek. Deficyt żelaza zauważono u szczeniąt i kociąt w latach 80. ubiegłego wieku. Zwierzęta przyjmowały pokarm  z zawartością żelaza poniżej 80mg Fe/kg s.m. karmy. Co ciekawe, u dorosłych psów nie opisywano niedoborów żelaza.

Biodostępność żelaza

Większość psów i kotów jest karmiona karmami komercyjnymi. Naukowcy próbowali ocenić biodostępność żelaza w suchej karmie dla psa oraz dla kota, czyli ilość pierwiastka, który podany w pożywieniu trafia w niezmienionej postaci do krwioobiegu. Jedna grupa ekspertów oszacowała ją na ok. 30%. Z kolei druga w zakresie od 6,2%-14,8% w zależności od źródła żelaza w karmie (karma na bazie wołowiny i soi). Warto podkreślić, że wysoką biodostępność żelaza uzyskano u szczeniąt. Uwaga- aż 60-70%. Psiaki żywione były preparatami mlekozastępczymi, uzupełnionymi chlorkiem żelaza lub pirofosforanem żelaza. Kolejne badania pokazały, że stosowanie diet trudno-strawnych może prowadzić do utraty pierwiastka. Warto zapamiętać, że zbyt wysoki poziom wapnia w stosunku do zawartości żelaza również zmniejsza jego przyswajalność.        

Konsekwencje nadmiaru żelaza

Nadmiar żelaza nie zdarza się tak często jak jego niedobory. Z czego to może wynikać? Wynika to z zamkniętego obiegu w organizmie i dużych możliwości jego wiązania oraz magazynowania. To bardzo korzystne, ponieważ wolne żelazo jest bardzo reaktywne.  A powstające wolne rodniki mogą prowadzić do uszkodzenia białek, lipidów i DNA komórek. Takie konsekwencje zaobserwowano podczas przebiegu niektórych chorób nowotworowych lub przy znaczących uszkodzeniach wątroby. Z kolei toksyczne zatrucia żelazem opisano jedynie po jego doustnym przedawkowaniu, a objawy zależały od przyjętej dawki.