Zaparcia u kota — gdy kot ma problemy z oddawaniem kału

Zaparcia u kota — gdy kot ma problemy z oddawaniem kału
29-04-2025

Dorosły kot, bez problemów zdrowotnych zwykle oddaje kał raz dziennie. Częstość wypróżniania może zmieniać się w zależności od rodzaju karmy oraz ilości wypijanej wody. O zaparciu mówimy, gdy przerwa w oddawaniu kału jest dłuższa niż 1 dzień. Dziś więcej na temat przyczyn zaparć u kotów oraz terapii wspomagającej kota z tym przykrym problemem zdrowotnym.

Spis treści:

1. Zaparcie proste i przewlekłe

2. Czynniki behawioralno-środowiskowe

3. Czynniki dietetyczne

4. Czynniki chorobowe

5. Objawy zaparcia u kota

6. Diagnostyka

7. Terapia zaparć u kotów

8. Zaparć nie wolno bagatelizować!

 

Zaparcie proste i przewlekłe

Rodzaje zaparć u kotów. Szaro-pstrokaty kot przykucnięty siedzi w turkusowej kuwecie. PO prawej logo pupilkarma.

Można mówić o zaparciu tzw. ,,prostym’’ w przebiegu którego nie występują objawy ogólne, oraz zaparciu przewlekłym, trwającym ponad 3 dni, gdzie widoczny jest zły stan ogólny zwierzęcia.

Przyjmuje się że przyczynami zaparć mogą być czynniki:

  1. behawioralno-środowiskowe
  2. dietetyczne
  3. chorobowe

Niezależnie od przyczyny zaparcia, przebieg choroby jest zawsze taki sam: masy kałowe zalegające okrężnicę ulegają odwodnieniu, stają się suche, twarde, zatykają jelito, uniemożliwiając pasaż treści pokarmowej.

W przypadku kotów stale pobierających pokarm objętość mas kałowych nieustannie rośnie, a stan ogólny zwierzęcia szybko się pogarsza. W przypadku braku terapii może dojść do sytuacji, w której średnica mas kałowych będzie większa niż wpust miednicy, wtedy dochodzi do nieodwracalnych zmian (megacolon), w przebiegu których uszkodzona zostaje mięśniówka okrężnicy oraz zaopatrujące jej unerwienie.

W pewnych przypadkach może dojść do tzw. ,,przełamania bariery jelitowej’’, kiedy nagromadzone w świetle jelita bakterie i toksyny przechodzą do krwioobiegu powodując wstrząs septyczny.

Czynniki behawioralno-środowiskowe

Brak aktywności ruchowej, otyłość. Szary gruby kot leży na szarej sofie. PO prawej logo pupilkarma.

Przyczyną zaparć mogą być różnego rodzaju sytuacje stresowe, zwłaszcza dotyczące kuwety (nowa kuweta, inny rodzaj żwirku, nowa lokalizacja, brudna kuweta), przemeblowania, przeprowadzki, nowi domownicy, zmiana trybu życia. Koty długowłose, jeśli są zbyt rzadko czesane podczas toalety ,,zlizują’’ znaczne ilości włosów, co może prowadzić do powstawania pilobezoarów, które zalegają w przewodzie pokarmowym i zatykają jego światło. Do czynników  behawioralno-środowiskowych zaliczamy także: brak aktywności ruchowej, otyłość, zaawansowany wiek oraz skłonności osobnicze.

Czynniki dietetyczne

Koty, pomimo udomowienia, pozostały bezwzględnymi mięsożercami. Mając to na uwadze, wielu opieekunów zapewnia im karmę bogatą w białko i tłuszcze, ubogą zaś w węglowodany i włókno. Decydując się na dietę domową, złożoną najczęściej z mięsa i ryb, opiekunowie nie są w stanie zbilansować diety swojego kota, co skutkuje zaburzeniem pasażu — treść pokarmowa zbija się w twarde kule i zatyka światło jelit. Najlepszym i pełnowartościowym posiłkiem jest karma mokra dla kota wysokiej jakości.

Podobny skutek ma niedostateczne pobieranie wody przez koty, żywione suchą karmą lub karmą bogatą w błonnik stosowaną u zwierząt otyłych.

Należy pamiętać również o ciałach obcych, które mogą utknąć w przewodzie pokarmowym kota zwykle są to fragmenty zabawek, a u kotów polujących pióra i inne części ofiar.

Czynniki chorobowe

Praktycznie w każdym przypadku odwodnienia, oraz niedrożności mechanicznej i czynnościowej jelit możemy spodziewać się wystąpienia zaparcia. Niedrożności mechaniczne mogą być powodowane przez ciała obce lub, występujące najczęściej w okrężnicy, guzy, ropnie, przerośnięty gruczoł krokowy oraz zmiany pourazowe — zbliznowacenia i nieprawidłowo zrośnięte kości.

Niedrożności czynnościowe dotyczą osłabienia motoryki okrężnicy w przypadku: hipokaliemii lub hiperkalcemii, zaburzenia funkcji układu nerwowego (tzw. dysautonomia kotów) oraz uszkodzeń nerwów i końcowego odcinka rdzenia kręgowego. Zaparcie może powstać także jako skutek podawania niektórych leków: opioidy, leki antycholinergiczne.

Charakterystyczna dla kotów chorobą jest Zespół Okrężnicy Olbrzymiej, której przyczyną, jak i głównym objawem są zaparcia. Megacolon pojawia się najczęściej w następstwie źle leczonego, zaparcia przewlekłego, ale może mieć podłoże idiopatyczne. Istotą choroby jest uszkodzenie struktury i zahamowanie motoryki okrężnicy na skutek zwyrodnienia mięśniówki ściany okrężnicy i nerwów odpowiedzialnych za jej motorykę.

Odwodnione masy kałowe zwiększając stale swoją objętość, powodują rozszerzenie tego odcinka jelit, w wyniku czego okrężnica staje się wiotkim workiem wypełnionym twardym, suchym kałem.

Objawy zaparcia u kota

Objawy zaparcia. Na zdjęciu w ciemnym pomieszczeniu leży na podłodze smutny kot. Po prawej logo pupilkarma.

Objawy zaparcia są bardzo charakterystyczne: parcie na kał, bolesne próby wypróżniania, postawa odciążająca wskazująca na bolesność jamy brzusznej (wygięty łukowato grzbiet), brak łaknienia.

Potem pojawiają się objawy wynikające z postępującej intoksykacji:  wymioty, utrata masy ciała, koty mają matową sierść, są osowiałe.

Sporadycznie występują śluzowo-krwiste biegunki — jest to półpłynna mieszanina kału, śluzu, krwi i wysięku zapalnego, która ,,omija’’ zaschnięte masy kałowe.

Diagnostyka

Podczas badania palpacyjnego mogą być wyczuwalne zbite masy kałowe, brzuch jest napięty i bolesny. Podczas badania rektalnego lekarz stwierdza pustą prostnicę oraz twarde masy kałowe przy wejściu do miednicy, z doświadczeń własnych wynika, że doskonałym ,,narzędziem’’ pozwalającym na stwierdzenie zalegających mas kałowych jest zwyczajny termometr lekarski.

Dalsza diagnostyka obejmuje badania specjalistyczne: RTG, USG i badania laboratoryjne krwi. Zdjęcie RTG wykonuje się  w projekcji bocznej oraz grzbietowo-brzusznej. Umożliwia to stwierdzenie ewentualnych zmian w budowie miednicy (źle zrośniętych złamań, wrodzonych nieprawidłowości), guzów ściany jelita lub otaczających tkanek, w badaniu USG można dokonać z kolei precyzyjnych pomiarów okrężnicy.

Terapia zaparć u kotów

Pielęgnacja okrywy włosowej. Jasny kot u weterynarza, obok leży szczotka do wyczesywania kota. Po prawej logo pupilkarma.

W terapii zaparć u kotów lekarz weterynarii stosuje następujący schemat postępowania:

  1. Nawodnienie (tzw. kroplówka)
  2. Ewakuacja kału z okrężnicy. Z doświadczeń własnych wynika, że bardzo dobre rezultaty daje doodbytnicze stosowanie preparatów:  ENEMA zawierającego fosforan sodu lub Melilax – mikrowlewki przeznaczonej dla dzieci. W niektórych przypadkach takie postępowanie nie wystarcza i konieczne jest mechaniczne usunięcie kału poprzez masowanie powłok brzusznych, rozdrobnienie i przesuwanie kału stronę prostnicy. Ważne by manewry te przeprowadzane były wyłącznie przez lekarza, który wie w jaki sposób zrobić to delikatnie, tak by wyeliminować, lub choćby ograniczyć uszkodzenie śluzówki jelita grubego - ranki i mikrourazy powodują przenikanie bakterii i toksyn do krwioobiegu, pogarszając stan pacjenta. Po oczyszczeniu jelita zwykle stosuje się łagodne środki przeczyszczające.
  3. Terapia behawioralno-środowiskowa. W przypadku zaburzeń behawioralnych trudno jest wyeliminować przyczynę pierwotną zaparcia. Skuteczna terapia wymaga rozmowy z opiekunem i wyjaśnienia mu znaczenia: pielęgnacji okrywy włosowej, zabawy z kotem, czystej kuwety w ustronnym miejscu, żwirku bezzapachowego i  picia odpowiedniej ilości wody.
  4. Dietoterapia. Prowadząc terapię kota, który ma problemy z zaparciami należy zwrócić szczególną uwagę na zawartość włókna pokarmowego w karmie, które zapewnia właściwy pasaż treści jelitowej. Generalnie włókno pokarmowe dzielimy na rozpuszczalne i nierozpuszczalne. Włókno nierozpuszczalne nie ulega trawieniu w przewodzie pokarmowym, nie ulega fermentacji i nie wiąże wody. Dociera ono do jelita grubego praktycznie w niezmienionej formie, przez co zwiększa objętość mas kałowych i stymuluje mechanicznie ścianę jelit. Źródłem włókna nierozpuszczalnego jest celuloza. Włókno rozpuszczalne po dotarciu do jelita grubego tworzy żel o dużej zawartości wody i ulega intensywnej fermentacji, co stabilizuje skład flory bakteryjnej  i zakwasza treść jelita. Dodatkowo produkty fermentacji odżywiają błonę śluzową jelita i wspomagają jej motorykę oraz funkcje wydzielnicze. Źródłem włókna rozpuszczalnego to głównie owoce, warzywa (marchew, burak cukrowy, dynia, cykoria) sorgo i  babka płesznik ( Psylium). Karmy o podwyższonej zawartości włókna, są one jednak mało smaczne i kot może ich zwyczajnie nie jeść. Można próbować zwiększyć ich walory smakowe poprzez dodanie bulionu lub oleju jadalnego albo zwiększyć zawartość włókna w dotychczas stosowanej karmie, np. poprzez dodanie siemienia lnianego lub otrąb.
  5. Terapia chirurgiczna. Niekiedy konieczna jest terapia chirurgiczna, czyli częściowa lub całkowita kolektomia. Wskazania do tego zabiegu to wszelkiego rodzaju guzy, zrosty, zbliznowacenia, przepuklina, zespół okrężnicy olbrzymiej, a także przewlekłe zaparcia trwające dłużej niż 6 miesięcy. W niektórych przypadkach niezbędna jest chirurgiczna korekcja miednicy, jeśli to jej zwężony wpust stanowi przyczynę problemu.  

Zaparć nie wolno bagatelizować!

By uchronić kota przed zaparciami opiekunowie powinni dbać o jego potrzeby bytowe i psychiczne. Czynniki prowadzące do zaparć, wymienione w pierwszej części artykułu, często uważane są za nieistotne, a pojawiające się sporadycznie zaparcia bagatelizowane.  Rolą lekarza weterynarii jest pomoc w wyborze odpowiedniej karmy mokrej dla kota i karmy suchej dla kota, podawanych naprzemiennie w proporcji z przewagą karmy mokrej (szczegóły powinien ustalić lekarz weterynarii) oraz uświadomienie opiekunowi potrzeb i wymagań kota. Objawowe leczenie zaparć, oparte na zwykłej lewatywie, przynosi szybką ulgę i poprawę stanu zwierzęcia, jest jednak niewystarczające w przypadku zaparć długotrwałych lub nawracających. Aby całkowicie wyeliminować ryzyko nawrotu choroby należy uzupełnić terapię właściwą dietą (zawartość włókna i probiotyków) i pielęgnacją kota. Należy dodać, że u kota mającego problemy z zaparciami najlepszym wyborem będzie stosowanie dobrej jakości karmy komercyjnej, w której zawartość włókna pokarmowego i jego źródło będa właściwe – zbyt duża jak i zbyt mała jego zawartość może prowadzić do zaparć, a najlepszym z żywieniowego punktu widzenia  źródłem błonnika jest Psylium i pektyny.

 

 

 

O autorze
Dr hab. Piotr Sławuta
profesor UPWR, lekarz weterynarii, specjalista chorób psów i kotów, konsultant Pupil Instytutu Żywienia Zwierząt
Podziel się na:

Polecamy w sklepie

Powrót

Komentarze

Dodaj komentarz
Komentarz
Podpis
Adres e-mail
Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany
Zatwierdź