Jak odchudzić psa?

Otyłość u psa to główna choroba żywieniowa dotykająca zwierzęta towarzyszące. Niestety otyłość i nadwaga są przyczyną wielu chorób z nimi związanych.

Nadwaga i otyłość u psów jest coraz częstszym zjawiskiem. Gruby pies często towarzyszy otyłemu opiekunowi. Opiekunowi otyłego psa uaktywniają się instynkty ich obrony, a z drugiej strony traktują jedzenie oferowane psu jako symbol uczuć przy jednoczesnym poczuciu winy. Niepokojącym zjawiskiem staje się zastępowanie aktywności z psem, obserwacją psa, podczas czynności jedzenia.

Spis treści:

1. Otyłość u psa — przyczyny

2. Odchudzanie psa — kiedy jest potrzebne?

3. Jak odchudzić psa – leczenie

4. Jak odchudzić psa –— postępowanie żywieniowe

5. Skutki nadwagi u psa

6. Otyłość u psa — zapobieganie

7. Podsumowanie — nadwaga u psa w statystykach

Otyłość u psa — przyczyny

Waga psa zmienia się w ciągu całego jego życia. Sytuacja ta jest naturalna i może zależeć od warunków środowiska, aktywności psa czy sytuacji emocjonalnej. Celem jest jednak utrzymanie tych zmian w równowadze. Zarówno nadwaga u psa, jak i znaczący spadek masy może nieść za sobą szereg konsekwencji zdrowotnych.

Główną przyczyną otyłości u psa jest dodatni bilans pomiędzy ilością przyjmowanej z pokarmu energii, a jej wydatkowaniem. Nadmierne spożywanie pokarmów lub niedostateczna aktywność zwierzęcia prowadzą do dodatniego bilansu, a więc magazynowania energii w postaci tkanki tłuszczowej. Wśród czynników predysponujących czworonogi do nadwagi wymienia się:

• czynniki genetyczne — niektóre rasy psów są predysponowane do nadwagi (m.in. labradory, bassety, cavaliery, golden retrievery, beagle, nowofunlandy, bernardyny)
• wiek — największe ryzyko otyłości występuje u psów w średnim wieku, czyli od 7. roku życia
• płeć — otyłość częściej wystepuje u suk, zwłaszcza po sterylizacji
• sterylizację — obniżenie poziomu hormonów płciowych powoduje spadek tempa metabolizmu o około 20%
• dietę — spożycie pokarmów bogatych w tłuszcze, przekąski czy nadmiarowe posiłki
• opiekunów — jako czynnik behawioralny, najczęściej jest to błędna interpretacja zachowań psa podczas jedzenia

Odchudzanie psa — kiedy jest potrzebne?

Po zakończeniu okresu wzrostu i osiągnięciu dojrzałości przez psa jego waga powinna osiągnąć poziom optymalny. Po tym okresie masa ciała psa nie powinna się znacząco zmieniać. Optymalna waga psa nie powinna wahać się więcej lub mniej niż o 10%. Nadwaga u psa pojawia się w chwili, gdy zwierzę przekracza optymalną masę ciała o 15%. Natomiast o otyłości u psa mówi się w chwili, gdy nadwyżka sięga 30%. Najczęściej oceny stanu klinicznego psa dokonuje się w sposób wizualny oraz za pomocą badania palpacyjnego. Sylwetkę zwierzęcia ocenia się na linii żeber, tali oraz brzucha w oglądzie grzbietowym i bocznym. System oceny stanu odżywienia zwierzęcia nazywany jest BCS (body conditio score) i ma 5- lub 9-stopniową punktację. Samo badanie jest proste, bezbolesne i powinno być powszechną praktyką, podczas rutynowych kontroli zdrowia psa. Stwierdzenie otyłości powinno wiązać się z koniecznością odchudzenia psa. Terapia odchudzająca jest długotrwała i wymagająca szczególnie od opiekuna, ale jego motywacja i systematyczność jest gwarantem sukcesu.

Jak odchudzić psa – leczenie

Leczenie otyłości u psów to nie tylko ograniczenie kaloryczności jedzenia i modyfikacja składu diety. Pies ciepiący z powodu nadmiarowych kilogramów poza typowo zdrowotnymi konsekwencjami ma obniżony dobrostan fizyczny i emocjonalny. Gruby pies wcale nie jest szczęśliwy, wręcz przeciwnie, np. nie może przeżywać radości z aktywności fizycznej, szybciej się męczy, bolą go stawy, staje się drażliwy.

Obok diety ważna jest determinacja do jej przestrzegania. Zarówno opiekun, jak i pies muszą zaakceptować ograniczenia. Zadaniem opiekuna psa jest zmiana własnych przyzwyczajeń w kwestii podkarmiania psa. Zapewne pies nadal będzie domagał się dodatkowych porcji, gdyż jest to zachowanie, które zawsze spotykało się z pozytywną reakcją opiekuna. Zamiast nadwyżki żywieniowej psu trzeba zaproponować w zamian za „ograniczenia” inne satysfakcjonujące aktywności, które angażują systemy emocjonalne w zakresie poszukiwania, zabawy i opieki. Pozytywne emocje zamiast skupiać się na jedzeniu (jedynej dotychczasowej przyjemności psa), przekierowane zostaną na wspólne aktywność, które pomogą zrzucić zbędne kilogramy. Aktywności te muszą być dostosowane do wieku, możliwości, stanu zdrowia i stopnia nadwagi psa. Wraz z postępami, obciążenia i motywacja psa musi być stopniowo zwiększana wraz z utratą wagi. 

Zdrowe odchudzanie psa powinno powodować utratę 0,5-2% masy ciała tygodniowo. Jeśli dieta psa przynosi pożądane efekty, kaloryczność i skład diety modyfikuje się, tak aby uzyskaną masę ciała utrzymać.

Jak odchudzić psa –— postępowanie żywieniowe

 Najczęściej zalecaną i skuteczną metodą odchudzania psów jest aktywacja metabolizmu. Osiągnąć to można poprzez zwiększenie zawartości białka w diecie powyżej 40% w przeliczeniu na suchą masę. Karmy odchudzające dla psa powinny zawierać l-karnitynę na poziomie 50-300 ppm, co ogranicza stratę beztłuszczowej masy ciała względem całkowitej redukcji kilogramów. Dodatek l-karnityny poprawia zatrzymanie azotu, zwiększa beztłuszczową masę ciała i redukuje tkankę tłuszczową. Na rynku dostępne są odpowiednio zbilansowane karmy dietetyczne, które powodują utratę masy i nie dopuszczają do niedoborów żywieniowych u psa. Podczas procesu leczenia odchudzającego nie wolno karmić psa zwykłą karmą bytową, ponieważ zmniejszając wielkość porcji, zmniejsza się także ilość wszystkich składników odżywczych zalecanych w porcji w danej karmie.

Aby wyliczyć zapotrzebowanie na energię u grubego psa, należy ilość energii bytowej przemnożyć przez współczynnik korekcji 0,8. Takie działanie pozwoli na zredukowanie dziennej dawki kalorii o 20%:

MER u psów = 110 x (masa ciał w kilogramach)0,75  x 0,8 

Skutki nadwagi u psa

Chorób związana z otyłością u psów jest wiele i niestety doprowadzają one nie tylko do dolegliwości fizycznych i emocjonalnych. Pogorsza się ogólna jakości życia zwierzęcia i przede wszystkim skraca się potencjalna długość życia psa. Znacznie korzystniejsze i łatwiejsze jest zapobieganie chorobom niż ich leczenie. Otyłość u psa przyczynia się do występowanie takich chorób, jak:

• Zaburzenia metaboliczne (oporność insulinowa, zespół metaboliczny, nietolerancja glukozy, hiperlipidemia lub dyslipidermia)
• Endokrynopatie (niedoczynność tarczycy, guzy podwzgórza, wyspiak trzustki, cukrzyca, nadczynność kory nadnerczy, niedoczynność przysadki mózgowej)
• Choroby nowotworowe (pęcherza moczowego, gruczołu sutkowego)
• Choroby układu moczowego (trudności porodowe, niepłodność, kamica moczowa, nietrzymanie moczu)
• Zaburzenia ortopedyczne (choroba zwyrodnieniowa stawów, wypuklina jądra miażdżystego, zerwanie więzadła krzyżowego, złamanie kłykcia kości ramiennej)
• Choroby sercowo-naczyniowe (nadciśnienie, niewydolność serca, zapadnięcie tchawicy, porażenie krtani, duszność, niedrożność dróg oddechowych)

To jednak nie wszystko. Nadwaga u psa zwiększa także ryzyko anestezjologiczne i chirurgiczne (zmienione dawkowanie leków, gorsze pole operacyjne, ryzyko posocznicy, niedokrwienie). Poza tym klasyczną dolegliwością u psów otyłych jest nietolerancja wysiłku i wysokich temperatur.

Otyłość u psa — zapobieganie

Efekt obicia, czyli tak zwany efekt jo-jo dotyczy psów, które w ciągu roku nie utrzymały spadku masy na poziomie 10% od poziomu początkowego. Sukces terapii dietetycznej osiąga się wtedy, gdy docelowa waga jest utrzymana przynajmniej 2 lata, a najlepiej do końca życia zwierzęcia. Wśród strategii prewencyjnych należy stosować się do:

• Kontrolowania dziennego spożycia energii i charakterystyki posiłku — stała norma żywieniowa nie istnieje, gdyż stan zdrowia zwierzęcia może ulec zmianie. Ważne jest, aby zawsze wprowadzać karmę stopniowo w celu uniknięcia problemów ze strony układu pokarmowego czy niepokoju u psa powodowanego nową karmą.
• Zwiększenie aktywności fizycznej — aktywność fizyczna buduje więź z opiekunem, jest doskonałą alternatywą dla przekąsek, daje tyle samo przyjemności psu co wcześniej jedzenie. Dzięki niej pies utrzymuje dobrą kondycję, ma zwiększoną wydolność i wzmacnia odporność.
• Podzielenie posiłku na trzy porcje — dzienna dawka żywieniowa powinna być podzielona na trzy porcje, w proporcji 60:20:20, podawana o stałych porach, w wydzielonym do tego miejscu.
• Okresowe kontrole masy i kondycji ciała — wizyty w lecznicy w ramach profilaktyki szczepień są okazją do skontrolowania i wczesnego zapobiegania otyłości. Kontrolę wagi średniej wielkości psa można wykonać w domu samodzielnie.
• Monitorowanie kliniczne psów, które zakończyły leczenie otyłości — przypominanie o wizytach kontrolnych i indywidualne podejście do pacjentów pomaga utrzymać wyniki terapeutyczne.
• Utrzymanie dyscypliny żywieniowej i nowych nawyków — dyscyplina ta w dużej mierze dotyczy zachowań opiekunów.
• Dokumentowanie dziennych nawyków odnośnie diety psa, jego masy i podejmowanej wspólnie aktywności. Zapiski mogą pomóc lekarzowi podczas kontroli, a opiekunowi uwidocznić efekty jego starań.
• Unikanie presji grupy — nie należy zwracać uwagi na nieprofesjonalne podejście innych opiekunów psów, którzy mogą deprecjonować wasze wysiłki.
• Uczęszczanie na zebrania z innymi opiekunami, którym udało się zakończyć sukcesem terapię. Odmienne lub podobne doświadczenia opiekunów mogą jednoczyć w podejmowanym wysiłku, motywują do osiągnięcia celu.

Podsumowanie — nadwaga u psa w statystykach

Pamiętać należy, że optymalna masa ciała jest wskaźnikiem zdrowia, a jej zmiany są pierwszym objawem wskazującym na chorobę. Otyłość u psów jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się podstępnie i wymagającą leczenia zapobiegawczego lub terapeutycznego, gdyż warunkuje to jakość i długość życia zwierzęcia. Według badań choroba ta dotyka 2 psy na każde 5 osobników w wieku pomiędzy 4. a 11. rokiem życia. W krajach rozwiniętych nadwagę u psa diagnozuje się aż u 37% do 60% z nich. Aż 30% opiekunów lekceważy kondycję swoich czworonogów, a tylko 20% z nich stosuje się do zaleceń weterynarza.

Rola opiekuna jest wiodącą w powstawaniu, ale i zapobieganiu otyłości u zwierząt towarzyszących, dlatego tak ważne jest zwiększanie świadomości ludzi na temat tego zagrożenia u psów w każdym wieku i każdej rasy. Właściwe postępowanie dietetyczne to najlepszy sposób ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z otyłości u psów.

Bibliografia:

J. Wilczak, O żywieniu Twojego psa – praktycznie, Wyd. Dog and Sport, Warszawa 2022.

D. Guidi, Żywienie i dietetyka psów i kotów, Wyd. Edra Urban&Partner, Łódź 2020.

R.E. Minguez, Otyłośc psów i kotów, Wyd. Edra Urban&Partner, Wrocław 2020.

M. Ceregrzyn, R. Lechowski, B. Barszczewska, Podstawy żywienia psów i kotów, Wyd. Edra Urban&Partner, Wrocław 2019.